W 1945 roku swoją działalność rozpoczęła Publiczna Szkoła Powszechna nr 1 w Człuchowie, do której zaczęli uczęszczać uczniowie o zróżnicowanym wieku. W klasach początkowych wahał się o­n od 7 do 15 lat.

Szkoła mieściła się w budynku przy ulicy Szczecińskiej i zajmowała pomieszczenia na parterze. Według stanu z dnia 1.12.1945 roku ilość słuchaczy Publicznej Szkoły powszechnej wynosił 60 uczniów. Szkoła zatrudniała 4 nauczycieli. Na kierownika szkoły mianowano Piotra Pałuckiego.

Po zmianach w systemie oświaty w 1948 roku nastąpiła również reorganizacja szkolnictwa w Człuchowie. W budynku przy ulicy Szczecińskiej pozostała 7 letnia Szkoła Podstawowa nr 1.

W 1952 roku mury szkoły opuścili pierwsi absolwenci, którzy przeszli pełny siedmioletni okres nauki w szkole podstawowej.

Szkoła Podstawowa nr 1 w Człuchowie do realizacji programu klas VII przystąpiła w roku szkolnym 1965/1966.

W 1967 roku dzięki inicjatywie kierownictwa oraz grona pedagogicznego Szkoła Podstawowa nr 1 w Człuchowie otrzymała imię chorążego Zdzisława Pilawy, 21 letniego żołnierza, który w nocy 31 stycznia 1945 roku zginął wraz z 32 innymi żołnierzami w Podgajach.

Z okazji nadania szkole w 1967 r. im. chorążego Zdzisława Pilawy zorganizowano izbę pamięci narodowej. Głównym inicjatorem i organizatorem izby pamięci była Filomena Członka.

W 1979 roku SP nr 1 w Człuchowie weszła w skład Zespołu Szkół Ogólnokształcących. Funkcję dyrektora szkoły pełnił wówczas Franciszek Blechacz.

Pion klas IV-VIII mieścił się w budynku liceum przy ulicy Kusocińskiego, natomiast w budynku przy ulicy Szczecińskiej powstała filia szkoły  pionu klas nauczania początkowego. Kierownikiem filii była Lidia Gierszewska.

W roku 1987/1988 SP nr 1 w Człuchowie z dniem 1 września realizuje swoje zadania w nowym budynku przy ulicy Średniej 4a. W tym dniu nadano Sztandar i Godło Szkoły. Dyrektorem placówki został Andrzej Suchański. 

Budowa nowej szkoły dysponującej: 33 klasopracowniami, 2 świetlicami, salą gimnastyczną, gabinetem lekarskim, biblioteką z czytelnią, izbą pamięci, pokojami nauczycielskimi oraz sekretariatem, gabinetami dyrektora i zastępców trwała 3 lata.

1.09.1987 r. przy udziale licznych gości oraz Ministra Oświaty i Wychowania Joanny Michałowskiej - Gumowskiej odbyła się centralna inauguracja nowego roku szkolnego 1987/1988. Obecnie dyrektorem szkoły jest od 1.09.1998 r. Jolanta Lisek.

Samorząd Uczniowski istniał w naszej szkole od pierwszych dni jej działania. Pierwszym opiekunem samorządu była Wacława Kasyna.

SU zajmował się i zajmuje organizacją szkolnych imprez towarzyskich "Mikołajek", "Andrzejek", zabaw karnawałowych oraz akcji profilaktyczno - wychowawczych.

W 1950 roku powstało Szkolne Koło Ligi Ochrony Przyrody.

Od 1956 roku działa przy SP nr1 w Człuchowie Związek Harcerstwa Polskiego. Szczep drużyny  harcerskiej pod opieką Filomeny Członka otrzymał w 1969 roku honorową odznakę Opiekuna Pomników Pamięci Narodowej.

20 sierpnia 1964 roku powstało Szkolne Koło Polskiego Czerwonego Krzyża.

W listopadzie 1985 roku szkoła prowadziła akcję "I Ty możesz pomóc ofiarom trzęsienia ziemi w Meksyku". W wyniku tej akcji przekazano na konto "Pomoc dla Meksyku" kwotę 42 500 tyś starych złotych.

Zespół - Wokalny KLEKS został założony w 1983 roku przez Janinę Młodożeniec. Brał udział w programach telewizyjnych "Bank Miast", "Kawa czy herbata".

Od 1994 roku młodzież zrzeszona jest w Uczniowskim Klubie Sportowym "Olimp".

Formalnie zaistniał w lipcu 1995 roku wpisem do rejestru stowarzyszeń kultury fizycznej.

Przy Klubie zostały powołane trzy sekcje sportowe: piłka nożna, lekkoatletyka, gimnastyka.

W 1994 roku SP nr1 w Człuchowie zajęła dziesiątą pozycję na ogólnopolskiej liście najlepszych szkół podstawowych, sporządzonej przez miesięcznik "Płomyczek". Wyniki oparto na protokołach z finałów konkursów przedmiotowych i liczbie laureatów.

Wysoki poziom w konkursach przedmiotowych szkoła utrzymała także w roku szkolnym 1995/1996, zajmując pierwsze miejsce w nieoficjalnej punktacji szkół w regionie człuchowskim.

Od roku szkolnego 1995/1996 młodzież człuchowskiej "jedynki" angażuje się w akcje "Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy".

W 1997 roku powstało Szkolne Koło Turystyczno - Krajoznawcze pod opieką Andrzeja Rolewicza. W latach 90 tych szkoła dwukrotnie wspierała akcję zorganizowaną przez Miejski Dom Kultury - "Muzyka małych serc", z której dochód przekazano na odział Pediatryczny Miejskiego Szpitala w Człuchowie.

Nauczyciele i uczniowie szkoły aktywnie włączyli się w akcję zainicjowaną w latach 90-tych "Sprzątanie Świata".

W 2000 roku powstał Szkolny Klub Europejski "1".Opiekunami Klubu zostały Elżbieta Trambowicz i Anna Juszczak.

Od roku szkolnego 2001/2002 w SP nr 1 w Człuchowie działają Zielone Klasy realizujące autorski program ekologiczny.
 
22 IV 2005 Szkoła Podstawowa nr 1 otrzymuje imię Przyjaciół Ziemi.